سمیه نوظهوری:سناریوهای نفتی پس از توافق هسته‌ای

تاریخ انتشار:جمعه 21 فروردین 1394      14:0

تفاهم لوزان چه تاثیری بر بازار نفت خواهد داشت؟

سناریوهای نفتی پس از توافق هسته‌ای

سمیه نوظهوری، کارشناس ارشد مطالعات منطقه‌ای در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی نوشت: باید دید ایران با به دست آوردن اطمینان آژانس انرژی اتمی و قدرت‌های جهانی و توافق با آنان در پرونده هسته‌ای، چگونه در نظم نوین استراتژیکی قرار خواهد گرفت؟

دیپلماسی ایرانی: منطقه خاورمیانه در خلال چند دهه اخیر، به واسطه سهم عمده ای که در زمینه تولید نفت مورد نیاز جهان ایفا کرده، جایگاهی ممتاز را در بازار نفت داشته است. واقیعت این است که  منطقه خاورمیانه از نظر سهم ذخایر نفت و گاز جهان با هیچ منطقه دیگری در جهان قابل مقایسه نیست. پنج کشور عمده نفت خیز این منطقه شامل ایران، عربستان، عراق ، کویت و امارات همواره سهم عمده ای از نیاز بازار جهانی به انرژی فسیلی را تامین کرده اند. البته سهم این کشورها در عرضه نفت به بازار، نوسانات عمده ای را تجربه کرده است. در این میان پرونده هسته ای ایران و عدم پذیرش شرایط تعیین شده از سوی حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، ایران را با تحریم های متعددی به خصوص در حوزه نفت روبه رو کرد و تحریم های بین المللی باعث خروج ایران از جرگه صادرکنندگان اصلی و مهم نفت شد و به تبع آن بسیاری از صنایع در کشور متحمل زیان شدند.

اکنون با حصول تفاهم میان ایران و گروه 1+5 نمی توان به سرعت اثرگذاری بر بازار جهانی نفت را انتظار داشت یعنی اثر آنی نخواهد داشت ولی به علت افزایش تولید ایران در دراز مدت تاثیرگذارخواهد بود. اقتصاد ما ذاتا اقتصادی نفتی بوده و صنعت نفت ایران به علت سال ها تحریم، درجذب سرمایه گذاری های خارجی توفیق نداشته است و از آنجا که سازوکارهای لازم برای جذب سرمایه گذاری خارجی فراهم نیست و تا زمانی که ساختارهای داخلی اصلاح شوند و لغو تحریم ها در صورت حصول نهایی توافق میان ایران و قدرتهای جهانی انجام پذیرد، اتفاق محسوسی در بازار جهانی نفت رخ نمی دهد و نباید انتظار معجزه داشت. اما یکی از مسائلی که در نتیجه این تفاهم و متعاقب آن توافق احتمالی رخ می دهد، ایران می تواند به مانند گذشته در اوپک از وزنه بیشتری برخوردار شود. در اوپک قدرت در دستان کشوری است که دارای بشکه بیشتری باشد و کشورهای صادرکننده نفت به همان درجه ذخیره ارزی اشان قدرت مانور پیدا می کنند. عربستان بیش از 500 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد، به این معنا که این کشور می تواند تا 2.5 سال آینده بدون درآمد نفت به حیات خود ادامه دهد. کویت نیز 250 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد و امارات متحده عربی با توسعه فعالیت های متفرقه تجاری و سازمانی عملاً نفت را به فعالیتی دست دوم تبدیل کرده است؛ اما وضعیت ایران اینگونه نیست. اقتصاد نفت محور ما از تحریم های بین المللی لطمات بسیاری دیده است و از این حیث سایر بخش های صنعتی و اقتصادی ما نیز تحت الشعاع قرار گرفته است:" نفت برای ما هم قدرت بوده است  و در عین حال چشم اسفندیار". نفت خامی که ایران تولید می کند، در دنیا شاخص است؛ نفت سبک و همچنین سنگین ایران دارای تنوع بالایی است. به نظر نمی رسد که با تفاهم صورت گرفته میان ایران و قدرت های جهانی در کوتاه مدت در مورد قیمت نفت تغییر چشمگیری ایجاد شود؛ زیرا قیمت را بازار تعیین می کند.

عربستان در این مدت از حربه نفت استفاده بسیاری کرده است. کشوری که هیچ یک از شاخصه های توسعه را به درستی ندارد، اما به واسطه وجود نفت و درآمدهای سرشار آن در میان 20 قدرت اقتصادی برتر دنیا قرار گرفته است و از همین ابزار نفت در سیاست خارجی خود در قبال پرونده هسته ای ایران نیز بهره جسته است. عربستان با عرضه بیشتر خود در طول مذاکرات ایران و قدرت های جهانی سعی در جبران کاهش عرضه نفت ایران داشته است، تا بازار از نبود نفت ایران مشکلی نداشته باشد و در جریان گفتگوها نرمش کمتری به ایران نشان داده شود. با بازگشت مجدد ایران به بازارهای اصلی نفتی دنیا، ممکن است جایگاه منطقه ای عربستان تضعیف شود. باید دید ایران با به دست آوردن اطمینان آژانس انرژی اتمی و قدرت های جهانی و توافق با آنان در پرونده هسته ای، چگونه در نظم نوین استراتژیکی قرار خواهد گرفت. ایران باید در محیط بین المللی به گونه ای بازی کند (بازیگری قوی باشد)- با دوستان و شرکای فراوان- که امکان ایزوله کردن از اقتصاد جهانی و پروسه های سیاسی نداشته باشند.

پس از تعلیق و لغو تحریم ها ایران می تواند از ظرفیت استراتژیکی خود نه تنها در زمینه نفت و انتقال انرژی در خلیج فارس، بلکه از لحاظ جغرافیایی نیز از موقعیت ممتاز خود بهره ببرد. نیاز کشورهای همسایه به برق و همچنین وجود مازاد برق در کشورهای ترکمنستان و تاجیکستان بسیار حائز اهمیت است. ترکمنستان منابع آبی خوبی برای تولید برق دارد و همچنین گاز بسیار، ولی به شبکه الکتریسیته دنیا وصل نیست و از طریق ایران می تواند وصل شود که این از مزایای ایران بشمار می رود. کشورهای همسایه مانند عراق که هنوز به ثبات نرسیده اند، به برق ما احتیاج دارند. به نظر می رسد با برق رسانی به کشورهای منطقه از طریق عراق و یا اروپا از طریق ترکیه با قیمت جهانی آن بتوانیم درآمد بسیار خوبی برای کشور داشته باشیم و ایران را به هاب انرژی تبدیل کنیم و کشور را از پاشنه آشیل خود یعنی تکیه بر نفت بتدریج برهانیم. 

نویسنده: سمیه نوظهوری

سر مقاله:به چه کسی رأی بدهیم!؟

همانگونه که شاهد بودیم دور اول انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی به پایان رسید وسرنوشت اکثر حوزه های انتخابیه وکاندیداهای منتخب مشخص شد ودر تعدادی از حوزه های انتخابیه رقابت به دور دوم کشیده شد،با اینکه اعلام شد مرحله ی دوم انتخابات مجلس احتمالاً درنیمه اول اردیبهشت برگزار می شود از هم اکنون در سراسر کشور شور حضور در انتخابات موج می زند ،احزاب ،گروه ها وشخصیت ها هرکدام موقتاً سنگ مردم را به سینه می زنند تا بلکه بتوانند کرسی چهار ساله نمایندگی مجلس شورای اسلامی رابه دست آورند،گذشته از ردصلاحیت های تنگ نظرانه دربعضی حوزه های انتخاباتی درابتدای کار که مردم  را با بلا تکلیفی مواجه نمود ،مردم با حرارت وصف ناپذیری پیگیر امر انتخابات هستند،آنچه در این بین مهم به نظر می رسد علاوه بر حضور گسترده وبا نشاط که مصونیت بخش به نظام و ملت است نکته ی مهم واساسی نوع انتخاب است ،یعنی اینکه به چه کسی رأی بدهیم؟لذا قبل از اینکه به این سئوال جواب دهیم  باید فلسفه ی وجودی مجلس شورای اسلامی راتحلیل کنیم، وظیفه واختیارات یک نماینده چیست؟ جایگاه مجلس شورای اسلامی  درنظا م جمهوری اسلامی درکجای کار قرار گرفته است ؟قدرت اثر گذاری مجلس در راستای مطالبات مردم تا چه اندازه مهم است ودهها سؤال دیگر،لذا قبل از هر چیز به طور اختصار به اصل مجلس وتوانایی ها واختیارات آن می پردازیم،مجلس شورای اسلامی همانگونه که مستحضر هستید یکی وبلکه مهمترین رکن قوای سه گانه در جمهوری اسلامی است ورهبر فقید انقلاب ومقام معظم رهبری به کرات به نقش واهمیت مجلس اشاره نموده اند ، گرچه در جمهوری اسلامی اصل بر تفکیک قوا است ولی ضمن تأ کید بر همکاری قوا ،وظایف واختیارات حیاتی به مجلس ونمایندگان تفویض شده که مجلس ونمایندگان باید از این اختیارات و وظایف نهایت بهره برداری را به سود مردم و نظام به عمل آورند. یک نماینده قبل از اینکه نماینده ی شهر یا استانی باشد نماینده ی کل کشور محسوب می شود ؛ نقش نظارتی وتقنینی یک نماینده درقالب مجلس بسیار با اهمیت است وچه بسا که حضور فعال یک نماینده در تصویب طرح ها ولوایح برای ملت مثمر ثمر واقع شود ودر موارد عدم حضور جدی یک نماینده در تصویب طرح ها ولوایح ، چه بسا که خسرانی بزرگ به ملت ونظام وارد شود همانگونه که می دانید تصویب قوانین ،ابطال واصلاح قوانین به عهده ی مجلس است، دادن رأی اعتماد به وزراء دولت وحتی سؤال و استیضاح رئیس جمهوری جزو اختیارات مجلس است ،تصمیمات مربوط به سیاست خارجی و روابط دیپلماتیک در موارد خاص به عهده مجلس است ،تصویب بودجه ی سالانه کشور وهزاران مورد دیگر از اختیارات مجلس شورای اسلامی است که اهمیت آن را برای ما روشن می نما ید،شاید بتوان گفت که مجلس شورای اسلامی از معدود پارلمان های کشورهای آزاد است که دارای قدرت واقعی ونمادی است . لذا حضور در چنین جایگاهی ،افراد خاص وتوانمند را می طلبد . مع الوصف مردم به چه کسی رأ ی بدهند ؟ مسئو لیت پذیری ،دلسوزی، صداقت ، امانت ، مردم داری ،آگاهی سیاسی ، مدیریت ،تعادل ، اعتقادات دینی ،خستگی نا پذیری ،بلند نظری ، دشمن شناسی و... از جمله ویژگی ها وشرایطی است که یک نماینده باید از آن برخوردارر باشد به همراه انگیزه بالا .لذا مردم با توجه به شاخصه ومتغیرهای یاد شده وجدا از تعصبات قومی و قبیله ای ، حزبی وجناحی با در نظر گرفتن این ویژ گی ها نامزد یا نامزدهای اصلح را انتخاب می نمایند ، تا به این ترتیب چهار سال با خیال آسوده وبدون دغدغه سرنوشت سیاسی و  اجتماعی خویش را به وکلای صالح تفویض نمایند . همانگونه که شاهد هستیم بعضی از گروه ها واحزاب فقط با شروع انتخابات به فکر منافع مردم  می افتند وبعد از اخذ آراء آنچنان با مردم بیگانه می شوند که از امورات روز مره مردم غافل می شوند اینچنین افراد ،گروه ها و احزاب نباید آویزان ملت شوند؛ گرانی، تورم وعدم نظارت ها پدیده ای امروزی نیستند بلکه حضور این پدیده های شوم « آبیار سلامهایی » هستند که کشتزار ملت را بی بهره نموده اند لذا با انتخاب یک نماینده خوب ، یک مجلس خوب خواهیم داشت که می تواند به نگرانی های مردم پایان دهد ، اینجاست که مردم باید به شخص رأی بدهند نه به احزاب، بدون شک نماینده فلان جناح یا حزب قبل از اینکه در قید پیمان وعهد خود با ملت باشد به فکر تعهدات و التزامات خود به حزب است . هرچند که یک نماینده ی مستقل از قید وبند احزاب آزاد باشد ، آزادی او در مجلس  بیشتر خواهد بود ومردم از حضور او در مجلس بیشتر منتفع خواهند شد. درست است که یک نماینده ناگزیر از ورود به بازی های سیا سی می شود ولی نباید وظیفه اصلی وفلسفه نمایندگی را فراموش نماید . مع الوصف تجارب سی وسه ساله انتخابات واشخاص واحزاب بر آمده از این انتخابات می تواند کمک شایانی به نوع انتخاب ها بنماید ودر این جهت رجوع کنیم به واقعیت های عینی ، نه احساسات قومی وتعلقات حزبی ، پس باید بهترین ها را انتخاب کنیم !!!                نویسنده: نجف (کاوه ) مهدی پور کارشناس ارشد علوم سیاسی