چالش های دکترین نظامی آمریکا در برابر قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران

ایالات متحده اگر چه در سالهای متمادی پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تمام نیرو تلاش نموده به جمهوری اسلامی ضربه بزند اما همواره یک عامل مانع از این اقدام شده و آن قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران بوده است

پژوهشکده مطالعات آمریکا- داود کریمی پور

روابط میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده همواره یکی از چالش برانگیز ترین مسائل نه فقط در نظام منطقه ای خاورمیانه بلکه در عرصه نظام بین الملل بوده است. دلایل اهمیت این مسئله را باید در جایگاه و نقش این دو کشور جستجو نمود. جمهوری اسلامی ایران که در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی با اتخاذ رویکرد مقاومت در برابر نظام سلطه ، توانسته در مقابل زیاده خواهی و دست اندازی ایالات متحده بایستد، در این سالها با طیف مختلفی از تهدید های و دشمنی ها روبرو بوده است.

اقدامات تقابل گرایانه ایالات متحده در مقابل جموری اسلامی گاه در قالب حمایت همه جانبه از جنگ 8ساله و گاه در قالب اقدامات نرم همانند دامن زدن به ایران هراسی و تخریب چهره نظام جمهوری اسلامی ایران با استفاده از ابزارهای رسانه ای بروز یافته است. اما یکی از راهبرد های همیشگی ایالات متحده در برابر قدرت یابی و ارتقای جایگاه منطقه ای ایران تهدید به استفاده از گزینه نظامی بوده است. ایالات متحده که خود را قدرت برتر نظامی آمریکا می داند و به پشتوانه این قدرت نظامی در گوشه و کنار جهان دست به اقدام نظامی می زند، با روش های متنوع سعی نموده منافع ملی از دست رفته خود را احیا نماید.

اما سؤال اصلی ای که در این زمینه باید بدان پاسخ داد این است که چرا با وجود تهدیدات مکرر ایالات متحده به اقدام نظامی علیه ایران هیچ گاه این تهدیدهای جامه عمل به خود نمی گیرد و ایالات متحده توان دست اندازی به خاک ایران را ندارد. این سؤال زمانی جدی تر می می شود که بدانیم ایالات متحده در مقابل جمهوری اسلامی ایران چه دکترین نظامی را در پیش گرفته و راهبرد نظامی ایالات متحده در مقابل جمهوری اسلامی چیست. در این نوشتار تلاش شده با بررسی قدرت ملی جمهوری اسلامی و ابعاد دکترین نظامی آمریکا به به سؤال مذکور پاسخ داده شود.

بخش اول : مولفه های قدرت ملی

قدرت ملی به معنای توان و ظرفیت یک کشور برای اعمال خواسته خویش است. قدرت ملی یعنی آن ظرفیت و توانی که یک کشور از آن برای کنترل رفتار دیگر ملت ها یا بازیگران بر اساس میل و اراده خویش است. در تعریف دیگری قدرت ملی مجموعه از تواناییهای مادی و معنوی گفته می شود که در قلمرو یک واحد جغرافیایی و سیاسی به نام یک کشور یا دولت وجود دارد(حجازی، انعامی علمداری ، 1387: 4). قدرت ملی یک کشور به عناصر و مؤلفه های متعددی بستگی دارد که به موازت افزایش کمی و کیفی این عناصر قدرت ملی و به طبع جایگاه منطقه ای و جهانی آن کشور نیز ارتقا خواهد یافت. لذا دولت ها در هر کشوری ، تلاش می کنند قدرت ملی را افزایش داده تا در پرتو آن بتوانند ضمن خنثی کردن تهدید ها ، ارزش های حیاتی خود راحفظ نموده و اهداف منافع ملی را تحقق بخشند( جوانی، 1387: 31) قدرت ملی متشکل از عناصر و مؤلفه های متعددی است که می توان آنها را در سه دسته اصلی تقسیم بندی نمود..

الف)- قدرت سیاسی

قدرت سیاسی را می توان به توانایی نفوذ، اعمال خواسته و توان نقش آفرینی یک دولت در معادلات منطقه ای و جهانی تعریف نمود. قدرت سیاسی در هرکشوری دارای دو چهره داخلی و بین المللی است.

الف-1). داخلی

در عرصه داخلی قدرت سیاسی هر کشوری منبعث از میزان تمکین قدرت و فرمان برداریی است که اعضای یک جامعه نسبت به دولت خویش دارند. درواقع هر چه یک دولت در عرصه داخلی با درصد بالای از میزان همسویی شهروندان و اطاعت مدنی روبه باشد از توان بیشتری برای حکمرانی در داخل برخوردار است . اما در اینکه یک دولت در عرصه داخلی باچه ابزارهای می تواند شهروندان خود را به تمکین و فرمان برداری از خود ترغیب نماید باید گفت هر چه میزان اعتماد سیاسی در یک جامعه بیشتر باشد و مردم یک کشور نسبت به دولت ودستگاه حاکمه اعتماد بیشتری داشته باشند، آن دولت دارای قدرت سیاسی بیشتری در داخل است چه اینکه اعتماد سیاسی موجب تشکیل سرمایه اجتماعی و تعامل هر چه بهتر میان دولت –ملت است. البته در زمینه قدرت سیاسی عوامل و مؤلفه های گوناگونی وجود دارد که هر یک به نوعی در افزایش قدرت ملی یک کشور اهمیت دارند مانند جمعیت، که در اینجا مورد بحث واقع نمی شوند. در مقابل دولت های که به لحاظ قدرت سیاسی در داخل از توانمندی بالای برخوردار هستند دولت های ورشکسته وجود دارند که توانایی برقراری امنیت و اعمال حاکمیت را ندارند . لذا این دولت ها به لحاظ داخلی از قدرت سیاسی بالای برخوردار نیستند.

الف-2). بین المللی

دومین وجه از قدرت سیاسی یک کشور را باید در عرصه خارجی جست و جو کرد. قدرت سیاسی بین المللی یک دولت تا حد زیادی به توان دیپلماتیک یک کشور و همراه نمودن دولت های دیگر در راستای منافع ملی خود بستگی دارد . اینکه یک دولت تا چه اندازه می تواند در محیط بین المللی منافع ملی خود را تأمین کند ارتباط مستحکم و مستقیمی به قدرت ملی یک کشور بر می گردد. دولت های ضعیف و کوچکی که توانایی پیگیری اهداف بین المللی خود را ندارند همواره در زمینه تأمین منافع ملی خویش به یاری قدرت های جهانی وابسته هستند و لذا در عرصه بین المللی از جایگاه مهمی برخوردار نیستند.

از مهم ترین مؤلفه های تشکیل دهنده قدرت ملی در عرصه خارجی میزان قدرت نرم و مقبولیت یک کشور در میان ملت های دیگر است. وجود قدرت نرم و مقبولیت یک دولت در عرصه خارجی باعث می شود تا آن دولت به آسانی اهداف منافع ملی خود را در کشور هدف اجرا کنند. به همین دلیل قدرت های جهانی نیز ایالات متحده یا چین به شدت در پی افزایش قدرت نرم خود در جهان هستند تا عرصه را برای فعالیت هرچه بیشتر در محیط جهانی از آن خود کنند.

ب)- قدرت اقتصادی

دومین وجه از قدرت ملی یک کشور را باید در زمینه اقتصاد ارزیای کرد. قدرت اقتصادی هر کشوری به عواملی همچون در آمد سرانه ، حجم تجارت و ذخایر زیر زمینی، مانند نفت، گاز ، اورانیوم، آهن ، فولاد ، ذخایر آب و همچنین نیروی کار و میزان تولید ثروت ملی در یک کشور بستگی دارد. در این زمینه باید به اهمیت فزاینده قدرت اقتصادی در ارتقای قدرت ملی یک کشور اشاره نمود. روندهای جهانی در عصر حاضر تأکید هر چه بیشتری بر قدرت اقتصادی و توان رقابت یک کشور در نظام اقتصاد جهانی دارد . قدرت اقتصادی جایگاه متمایز از انواع دیگر قدرت در ارتقای قدرت ملی یک کشور دارد. هر چه قدرت اقتصادی یک کشور بیشتر باشد توان چانه زنی در راستای تأمین منافع ملی، اعمال نفوذ و خواسته آن نیز افزایش خواهد یافت. توان بالای اقتصادی به یک کشور فرصت افزایش توان نظامی را نیز می دهد و با کمک قدرت اقتصادی یک کشور می تواند اهداف نظامی و امنیتی خود را هر چه بهتر تأمین کند.

ج)- قدرت نظامی

قدرت نظامی هر کشوری به طورکلی در دو دسته عِدّه یعنی نیروی نظامی و تعداد سرباز و همچنین عُدّه که میزان ابزار ، تجهیزات و اداوات جنگی و نظامی خلاصه می شود. هر چه نیروی نظامی بیشتر باشد و از آمادگی و توان مقابله بیشتری برخوردار باشند و تجهیزت جنگی نیز روز آمدتر، دارای قدرت آفند و پدافندی بیشتری باشند قدرت نظامی آن کشور نیز افزایش خواهد یافت. امروز دولت های می کوشند تا به آخرین فناوری های نظامی دست یابندو هزینه های هنگفتی را در این زمینه مصرف می کنند. در حقیقت هدف اصلی تولید یا خرید تجهیزات جنگی ایجاد بازدارندگی و رفع تهدیدات نظامی و امنیتی است که پیرامون یک کشور وجود دارد.

د)- قدرت فرهنگی و اجتماعی

از دیگر ابعاد مهم قدرت ملی، قدرت های فرهنگی و اجتماعی است . قدرت فرهنگی یک کشور که ناشی از پیشینه تمدنی و فرهنگی آن است به عنوان یکی از منابع قدرت ملی شناخته می شود. قدرت فرهنگی یکی از منابع کسب اعتبار بین المللی است. لذا امروزه کشورها می کوشند تا خود را دارای سوابق فرهنگی و تمدنی درخشانی نشان دهند. به همین دلیل رسانه و فیلم از جایگاه بالای در عرصه سیاست خارجی یک کشور بر خوردار است. قدرت فرهنگی امروز یکی از مهم ترین منابع قدرت نرم در سیاست خارجی کشورها تلقی می شود. فرهنگ می تواند یک کشور را برای واحد های سیاسی دیگر جذاب نشان دهد و اعتبار بین المللی کشور را ارتقا بخشد(خراسانی، 1389: 7).

بخش دوم: دکترین دفاعی ایالات متحده آمریکا و قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران

دکترین دفاعی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران را می توان در دو محور کلی خلاصه و بررسی نمود

1. ایجاد پایگاه های نظامی

محاصره نظامی و ایجاد حصار و کمربند امنیتی پیرامون جمهوری اسلامی ایران که از طریق تأسیس پایگاه های نظامی در کشورهای همسایه ایران پیگیری می شود. ایالات متحده تلاش نموده تا با ایجاد این پایگاه محیط پیرامونی جمهوری اسلامی را نا امن نموده و شرایط را برای حمله به این کشور فراهم کند.

1-1.اعتراض های مردمی به حضور نظامی آمریکا در کشورهای منطقه

اما این راهبرد ایالات متحده با چالش های متعددی روبرو است. در وهله اول بسیاری از کشورهای منطقه مانند پاکستان، بحرین یا حتی ترکیه نسبت به استقرار پایگاه نظامی امریکا در این کشورها ابراز نگرانی نموده یا خواستار خروج نظامیان آمریکا هستند. برای مثال مردم کشور ترکیه نسبت به استقرار سپر دفاع موشکی آمریکا تظاهرات خیابانی به راه انداختند و در پاکستان وبحرین نیز روند اعتراض به حضور آمریکا در خاک این کشور منافع آمریکا را در خطر انداخته است. هم چنین در قرقیزستان نیز مجلس به خروج نظامیان این کشور و تعطیلی پایگاه هوایی آمریکا رأی داده است.

1-2.قدرت موشکی ایران

برد بالای موشکی ایران عاملی است که کار آیی و حاشیه امن پایگاه های نظامی آمریکا در خاورمیانه و محیط امنیتی پیرامون ایران را با چالش روبرو ساخته است. توسعه وپیشرفت فناوری موشکی در ایران امروز تا به اندازه ای است که تمامی پایگاه های نظامی آمریکا که در کشورهای همسایه ایران در تیر رس موشک های ایرانی قرار دارند. به منظور بیان بهتر بحث درذیل مسافت پایگاه های نظامی آمریکا آورده شده تا با تطبیق با توان موشکی ایران صحت ادعای فوق تصدیق شود.

1. کویت

1-1. پایگاه هوایی علی السالم

پایگاه هوایی علی السالم با 115 کیلومتر فاصله از مرزهای کشورمان، قرار گرفته است. مجموعه آشیانه های این پایگاه در دو منطقه جنوب و شمال غربی و محوطه نگهداری هواپیماهای ترابری نیز در شرق آن قرار دارند..

1-2. پایگاه هوایی الحمد الجابر

دیگر فرودگاه نظامی کویت که برای آمریکایی ها آغوش باز کرده پایگاه هوایی احمد الجابر با 134 کیلومتر فاصله از ایران است. این پایگاه که در شهر کویت واقع شده در ارتفاع 124 متری از سطح دریا واقع شده است.

2. افغانستان

2-1. پایگاه هوایی بگرام

پایگاه هوایی بگرام که محل استقرار عمده هواپیماهای ترابری و جنگنده های آمریکایی و سایر کشورها است در فاصله 730 و فرودگاه کابل در فاصله 732 کیلومتری مرز ایران قرار دارند.

2-2. پایگاه هوایی قندهار

این میدان هوایی در 16 کلیومتری جنوب شرقی شهر قندهار قرار دارد. فاصله این پایگاه تا مرزهای جمهوری اسلامی ایران 387 کیلومتر است.

2-3. پایگاه هوایی شنیدید

این میدان پس از بگرام دومین فرودگاه برگ نظامی افغانستان و همچنین دومین پایگاه بزرگ نظامیان خارجی در افغانستان است. مسافت این پایگاه تا ایران 124 کلیومتر است.

2-4. پایگاه هوایی هرات

این پایگاه هوایی که توسط نیروهای هوایی افغانستان اداره می شود یکی دیگر از میادین مورد استفاده آمریکایی در افغانستان است که با وجود اینکه از امکانات زیر ساختی مطلوبی برخوردار نیست،فاصله این پایگاه تا ایران 122 کیلومتز است.

3. قطر

3-1. العدید

پایگاه العدید ، مقر فرماندهی نیروی های مرکزی آمریکا در منطقه به شمار می رود که در زمان حمله نظامی سال 2003 آمریکا به عراق مورد استفاده قرار گرفت. این پایگاه که تقریباً در مرکز کشور کوچک قطر واقع شده 278 کیلومتر با سواحل کشورمان فاصله دارد.

4 . بحرین

4-1. پایگاه هوایی شیخ عیسی

. این فرودگاه در ارتفاع 41 متری از سطح دریا واقع شده است. این پایگاه نظامی یکی از میزبانان مانورهای نظامی امریکا در آبهای خلیج فارس بود که هدف از مقابله به بستن تنگه هرمز از سوی ایران بوده. که 238 کیلومتر دورتر از سواحل کشورمان قرار دارد.

4-2. پایگاه ناوگان پنجم دریایی آمریکا

ناوگان پنجم نیروی نیروی دریایی آمریکا که تنها 200 کیلومتر از سواحل کشورمان فاصله دارد. این پایگاه وظیفه حراست از منافع آمریکا در خلیج فارس-دریای عمان- دریای سرخ- خلیج عدن و بخشی از دریای سرخ را بر عهده دارد.دارد با وقوع تحولات بیداری اسلامی در بحرین، منافع ایالات متحده در این کشور به خطر افتاده است.

5. امارت

5-1. پایگاه هوایی الظفره

. وسعت تأسیسات این پایگاه تقریبا با پایگاه العدید قطر قابل مقایسه است.پایگاه یاد شده که در فاصله 350 کیلومتری مرزهای خاکی ایران قرار دارد، دارای تجهیزات استقرار هواپیماهای سوخت رسانی در هوا است.

6. قرقیزستان

6-1. مناس

پایگاه هوایی مناس بخش مجزای از فرودگاه بین المللی مناس است که در ابتدا توسط اتحاد جماهیر شوروی تأسیس شد.دولت قرقیزستان پس از دریافت قول کمک 2 میلیارد دلاری روسیه در 19 فوریه 2009 بنا بر رأی پارلمان این کشور استفاده از این پایگاه را برای آمریکا ممنوع نمود. دولت قرقیزستان با خطرناک خواندن میزبانی از آمریکا که در 30 کلیومتری بیشکک قرار گرفته است، فرمان به تخلیه این پایگاه هوایی از سوی آمریکا داده است. فرودگاه مناس 1344 کیلومتر با مرزهای کشور فاصله دارد.

7. ترکیه

7-1. اینجرلیک

پایگاه اینجرلیک در شرق ترکیه و در 150 کلیومتری مرزهای ایران قرار دارد. طبق قرار داد همکاری دفاعی که بین ترکیه و آمریکا در اوائل دهه 1980 به امضا رسیده است این پایگاه در اختیار نیروهای هوایی آمریکا قرار دارد.

8. پاکستان

8-1. شمسی

پایگاه هوایی شمسی در نزدیکی مرزهای ایران و افغانستان درایالت بلوچستان پاکستان واقع است . چندی پیش بر اثر اعتراض های مکرر دولت و مردم پاکستان آمریکا ناگریز از خروج وتخلیه این پایگاه هوایی شد. فاصله این پایگاه نظامی با مرزهای جمهوری اسلامی ایران 199 کلیومتر است.

8-2. شهباز

یکی از پایگاه های اصلی فعالیت های نظامی و جاسوسی آمریکا در منطقه پایگاه شهباز در یعقوب آباد پاکستان است که آشیانه پهبادهای شناسایی و گشت زنی آمریکاست. در طول سیل ویرانگر سال 2010 پاکستان ، دولت این کشور از استفاده از این پایگاه برای امداد رسانی به سیل زدگان محروم بود چرا که این پایگاه در اختیار نیروهای ایالات متحده بود. پایگاه شهباز 572 کلیومتر با ایران فاصله دارد.

9. عمان

9-1. پایگاه هوایی ثمریت

پایگاه هوایی ثمریت در ارتفاعی معادل480 متری از سطح دریا قرار دارد و با خاک ایران 968 کلیومتر فاصله دارد. این پایگاه موظف است تا نقش حمایتی از تجهیزات نظامی امریکا در منطقه را ایفا کند که نقش ارتباطی نیروهای نظامی آمریکا با ناوگان دریایی آمریکا در بحرین را برعهده دارد.

همانطور که معرفی پایگاه های هوایی آمریکا نشان داد توان موشکی ایران بسیار بیشتر از مسافت این پایگاه ها در اطراف ایران است و لذا می توان گفت قدرت نظامی آمریکا و پتانسیل حمله واقدام نظامی علیه ایران با چالش رویرو شده است.

افزایش قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران امروز نگرانی مسئولین آمریکایی را برانگیخته است و معادلات نظامی این کشور را در مقابله با ایران دچار شکست نموده است. چه اینکه با از کار افتادن فرودگاه ها و هواپیماهای ترابری، توان دشمن برای پشتیبانی سریع از نیروهای خود در منطقه و حتی پذیرش جنگنده های پرواز کرده از بین خواهد رفت. علاوه بر این مسئله باید به سرعت ضربه ثانی در حملات نظامی اشاره کرد. در واقع در نبرد های نظامی کشوری که دارای توانایی بیشتر و سریع تر باشد در تقابل نیروها دست برتر را از آن خود نموده است.

در این راستا باید گفت شلیک موشک های دوربرد و بسیار دقیق ایرانی از عمق خاک کشور به عنوان پاسخ اولیه و همچنین سرعت بسیار بالای آنها در برخورد با هدف که بیش از 10 تا 12 برابر سرعت صوت عنوان شده کار دشمن را برای انهدام این موشک ها عملاً غیر ممکن می کند. هر چند که برخی اجزای خود این سامانه های پدافند هوایی می توانند بخشی از اهداف اولیه پاسخ موشکی کشورمان باشند.

در تصویر ذیل اسامی برخی از موشک های ایرانی به همراه میزان برد آنها آورده شده است.

هما نطور که تصویر فوق نشان می دهد برد موشک های ایرانی همچون سجیل، شهاب 3 و ... که در این جا نمایش داده شده است بسیار بیش از عمق و مسافت پایگاه های هوایی ایالات متحده در حاشیه مرز های ایران است. لذا می توان ادعا نمود که دکترین محاصره نظامی ایران توسط ایالات متحده عملاً با شکست روبرو شده است. شایان ذکر است که این قدرت موشکی جمهوری اسلامی ایران تنها بخشی از توان نظامی این کشور است و لذا در کنار آن باید به ارتش و نیروی نظامی ایران نیز اشاره کرد که همواره آمادگی خود را برای دفاع از کشور اعلام نموده اند.

1-3. فقدان عمق استراتژیک

چالش دیگری که پایگاه های نظامی آمریکا با آن روبروست این است که بخش عمده و قابل توجه این پایگا ها نسبت به خاک ایران دارای عمق استراتژیک نیستند . بدین معنا که یک حمله سریع هوایی یا زمینی به این پایگاه ها به راحتی آنها را نابود خواهد کرد. برای مثال کشوری همچون قطر یا امارات ، یا عمان به سختی به اندازه وسعت یکی از استان های بزرگ ایران می رسد . این امر توان پشتیبانی و لجستیک نیرو های نظامی آمریکا در منطقه را از آنها می گیرد و انهدام آنها را برای طرف مقابل بسیار ساده خواهد کرد. فقدان عمق استراتژیک دشمن و درمقابل قلمرو پهناور جمهوری اسلامی ایران یکی از اهرم های اقتدار و نقش آفرینی ایران در زمینه نظامی است که این کشور را در وضع قدرت و طرف مقابل را در موضع ضعف قرار می دهد. اما توان نظامی و جغرافیای یک بخش از قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران در این زمنیه است و لذا در ذیل به بخش های دیگر و ظرفیت های بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران اشاره می شود.

1-4. جمهوری اسلامی ایران: پایه امنیت انرژی جهان

بزرگترین چالش دکترین نظامی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی ایران جایگاه و نقش ایران در بازار جهانی انرژی است. این توان بالای نقش آفرینی در نظام اقتصاد سیاسی بین المللی ناشی از موقعیت ژئوپلیتک منحصر به فردی است که این کشور از آن برخوردار است.ایران با 15 کشور درچهار جهت مختلف جغرافیایی هم مرز است وبا توجه به قرار گرفتن در حد فاصل در منطقه مهم دریای خزر و خلیج فارس از گذشته های دور به عنوان چهارراه مواصلاتی شرق به غرب و شمال به جنوب و مسیرطبیعی انتقال کالا(جاده ابریشم) مطرح بوده است(عزتی،یزدان پناه درو،1386: 61).

همچنین جمهوری اسلامی ایران بر مهم ترین تنگه جهان تنگه استراتژیک هرمز اشراف کامل دارد. تنگه هرمز تنها شاهراه نفتی جهان است که بطور مستقیم از سوی یک دولت همان منطقه تهدید می شود.( Komiss ,Huntzinger, 2011: 6,) جایگاه جغرافیایی ایران به گونه است که امکان بستن و جلوگیری از ترانزیت انرژی از این تنگه را به این کشور داده است.از رهگذر این جایگاه این کشور صاحب نفوذ و قدرتی شده که هر کشور دیگری در صورت تقابل و تضاد سیاست هایش با این کشور باید بهای آن را بپردازد(Brito,2012: 3).

هرگونه تغییر در عرضه و تقاضای نفت که یک کالای عمومی جهانی محسوب می شود می تواند به شدت بر بازار جهانی انرژی اثر بگذارد. خارج شدن حتی مقدار ناچیزی ازنفت از چنین بازاری می تواند به افزایش شدید قیمت ها بی انجامد. تنها یک کمبود چهاردرصدی در عرضه روزانه نفت به افزایش 177% درصدی قیمت نفت می انجامد که این شوک های عظیم نفتی می تواند اقتصاد ایالات متحده را به ویرانی بکشاند (The U.S. National Commission on Energy Policy and Security America’s Future Energy : 2005 1-3). در واقع هرگونه اقدام یا حادثه ای که منجر به افزایش فزاینده قیمت جهانی نفت شود بطور غیر قابل جبرانی به اقتصاد آمریکا وسایرقدرت های مصرف کننده آسیب می رساند.

در میان عوامل مؤثر بر قیمت جهانی نفت تنش های ژئوپلیتیکی بیشترین ضریب تأثیر گذاری را دارند(مبینی دهکردی،پاشنگ،1388: 113 ). هنگامی که این تنش های در مراکز حساسی همچون تنگه هرمز که مهم ترین تنگه استراتژیک جهان است رخ بدهد، این تأثیر گذاری صدچندان خواهد شد. لذانیویورک تایمز در تحلیلی نوشت در صورت بسته شدن تنگه هرمز توسط ایران قیمت جهانی نفت سر به فلک خواهد زد http://www.nytimes.com/2012/01/0) لذا حمله نظامی آمریکا به ایران به منزله خودکشی این کشور خواهد بود.

1-5. جمهوری اسلامی ایران : قدرت برتر منطقه خاورمیانه

شرایط حال حاضر منطقه و معادلات سیاسی موجود در این محیط نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران توانسته خود را به عنوان کشوری تأثیر گذار در حل و فصل منازعات و بحران های منطقه ای نشان دهد. این توان بسیار بالای تأثیرگذاری در منطقه از یک سو ناشی از شکست راهبرد های آمریکا در عراق و افغانستان و از سوی دیگر نقش آفرینی مؤثر ایران در ایجاد صلح و ثبات در خاورمیانه است. از جمله این سیاست ها می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

· تشنج زدایی و پیشبرد صلح وامنیت در سطح منطقه خاورمیانه و جهان

· تحرک دیپلماتیک و حضور موفق در مجامع بین المللی

· حل وفصل مسالمت آمیز بحران های منطقه ای و بین المللی

· محکومیت مستمر رژیم صهونیستی به عنوان کانون شرارات در منطقه

· مشارکت فعال در اعطای کمک های بشر دوستانه به جامعه بین الملل

· مبارزه با کشت، تولید ، توزیع مواد مخدر

· پذیرش آوارگان افغان و عراقی در بیش از دو دهه

· مخالفت صریح با حضور نیروهای خارجی در منطقه

· مبارزه جدی با تروریسم ( حجازی، انعامی علمداری، 1387: 14).

فعالیت های ایچنینی ایران باعث شده تا امروز قدرت نرم و تأثیرگذاری جمهوری اسلامی در میان ملل مظلوم و ستم دیده و قدرت فرهنگی و جذابیت جمهوری اسلامی ایران را به اندازه ای افزایش دهد که مسئولین غربی آشکارا اعلام می کنند که بدون ایران مسائل منطقه خاورمیانه قابل حل و فصل نیست . چه اینکه اخیراً جان کری وزیر امور خارجه ایالات متحده از ایران خواست در حل مناقشه قره باغ مشارکت کرده و به این کشورها کمک کند. لذا امروز دکترین نظامی آمریکا برای حمله به ایران با چالش تأثیرگذاری ایران در معادلات منطقه ای روبروست که شرایط را بیش از پیش برای تصمیم گیران آمریکایی دشوار نموده است.

2. جاسوسی و فعالیت های تروریستی

دومین محور از دکترین نظامی و امنیتی ایالات متحده در را باید در فعالیت های جاسوسی این کشور بررسی نمود. ایالات متحده که از رشد توان نظامی و امنیتی ایران بیم ناک است با ارسال پهباد های جاسوسی به حریم هوایی ایران درصدد کسب اطلاعات نظامی و امنیتی است. این فعالیت ها که در دوران باراک اوباما افزایش چشمگیری یافته با توان بالای رصد و اطلاعاتی کشور خنثی شده است.

شکار این پهبادهای آمریکایی زمینه تعجب و شگفتی کشورهای بیگانه را از قدرت اطلاعاتی ایران ایجاد نموده است. به گونه ای یکی از کارشناسان نظامی روسیه معتقد است "ایران در جایگاهی قرار دارد که همه طرح های نظامی و دفاعی این کشور از جمله در حوزه شکار هواپیماهای بدون سرنشین به ثمر نشسته است و تاکید می کنم از منظر کارشناسان روسی، شکار ایگل آمریکا رویداد و موفقیت بزرگی برای جمهوری اسلامی ایران است" این کارشناس با بیان اینکه غیر از ایران تا کنون هیچ کشوری موفق به کنترل و شکار هواپیماهای پیشرفته جاسوسی آمریکا نشده است، افزود: "این موفقیت از جنبه اطلاعاتی بسیار مهم است، زیرا امکان دسترسی به فناوری پیچیده، رمز گشایی و ورود به سامانه های جمع آوری اطلاعات پهپادهای جاسوسی آمریکا برای ایران فراهم شده است"

این امر نشان می دهد که عملاً ایالات متحده در مقابل توان دفاعی و اطلاعاتی و همچنین جایگاه منطقه ای و نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران در روند های جهانی یارای مقابله با این کشور را ندارند. لذا امروز تحلیل گران آمریکایی با علم به این موضوع، به اوباما توصیه می کنند راهبرد جدیدی را علیه ایران اتخاذ کند. امروز فشارهای اقتصادی تحریم ها علیه ایران در واقع جایگزینی و راهکاری برای جلوگیری از رشد قدرت ملی و تأثیرگذاری ایران در معادلات منطقه ای و جهانی است.

جمع بندی

آنچه این گزارش در پی پاسخ بدان بود این سؤال اصل است که چرا ایالات متحده آمریکا با وجود فشارهای بسیار اقتصادی و سیاسی علیه ایران و تهدید های مکرر به استفاده از گزینه نظامی اما توان پا گذاشتن در این مسیر را ندارد. در این نوشتار با بررسی قدرت ملی و تأثیرگذاری ایران در منطقه و جهان این امر روشن شد دکترین نظامی ایالات متحده با چالش های متعددی درمواجهه با ایران روبروست که هزینه های حمله و اقدام نظامی را علیه ایران بسیار بیشتر از فواید آن است.

منابع و مآخذ

جوانی، یداله(1387)، نقش معنویت در تولید قدرت ملی، فصلنامه مطالعات بسیج، سال یازدهم، شماره 39

حجازی، سید حسین و انعامی علمداری، سهراب(1387)، ظرفیت های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با تهدیدات نرم آمریکا، گزارش جمهور/ ضمیمة فصلنامه تخصصی نامه دولت اسلامی،شماره 2، مرکز پژوهش و اسناد ریاست جمهوری

خراسانی، رضا(1389)، جایگاه و نقش قدرت فرهنگی در سیاست خارجی و تأثیر آن بر روند تحولات جهانی، فصلنامه علوم سیاسی، شماره

عزتی،عزت الله و یزدان پناه درو،کیومرث(1386).تحلیلی بر ژئوپلیتیک پیمان اقتصادی-امنیتی شانگهای با تأکید بر چشم انداز عضویت ایران در این سازمان،فصلنامه ژئوپلیتیک،سال سوم،شماره سوم

مبینی دهکردی،علی، پاشنگ،مریم(1388). شناسایی عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضای جهانی نفت وگاز با استفاده از ، فصل نامه ی مطالعات اقتصاد انرژی،سال ششم ، شماره 20AHP، تکنیک

Brito,Dagobert(2012).revisiting the alternatives of Strait of Hormoz,James Baker institute for public policy, Rice university

Komiss,WiliamandHuntzinger,LaVar,(2011),The Economic Implications of Disruptions to Maritime Oil Chokepoints, the Department of the Navy of America

“Oil shockwave; Oil Crisis Executive Stimulation” The U.S. National Commission

on Energy Policy and Security America’s Future Energy , 2005, PP 1-3

http://www.enghelab-news.ir/component/content/article/1-latest-news/5364...

http://yamin.ir/news_fa.php?id=350

http://www.iranamerica.com/forum/showthread.php?t=34314

http://www.avapress.com/vdciw3ap.t1ayw2bcct.html

http://khabaronline.ir/detail/260974/

http://islamic-awakening.ir/?a=content.id&id=16852

http://dip.persianblog.ir/post/67

jahannews.com/vdcdzf0x9yt0xk6.2a2y.html