خبرگزاری
میزان: اکنون که موضوع هسته ای ایران می رود تا پس از گذشت 12 سال مذاکره
در مقاطع گوناگون و دولت هایی با دیدگاه های سیاسی متفاوت به سرانجام برسد،
بازخوانی این 12 سال پر فراز و نشیب هسته ای که از سوی غربی ها علیه ایران
تدارک دیده شده بود می تواند بازخوانی تاریخ هسته ای ایران را برای مخاطب
آسان کند.

خبرگزاری
میزان - اکنون که موضوع هسته ای ایران می رود تا پس از گذشت 12 سال مذاکره
در مقاطع گوناگون و دولت هایی با دیدگاه های سیاسی متفاوت به سرانجام
برسد، بازخوانی این 12 سال پر فراز و نشیب هسته ای که از سوی غربی ها علیه
ایران تدارک دیده شده بود می تواند بازخوانی تاریخ هسته ای ایران را برای
مخاطب آسان کند.
مذاکرات هسته ای در
دوره ریاست جمهوری آقای روحانی با تفاوت هایی همراه بود. اصلی ترین شعار
تبلیغاتی او در رقابت های انتخاباتی حل موضوع هسته ای ظرف 6 ماه بود. این
کار دشوار می نمود که از همان ابتدا هم به نظر نمی رسد به خاطر رفتارهای
طرف مقابل ظرف 6 ماه پایان یابد.
نه این که دولت های قبلی و تیم های
هسته ای پیشین نمی خواستند که نتیجه مذاکرات به سرانجام برسد، بلکه مشکل
در هر دوره ای آمریکا و غرب بود که در واقع نمی خواست ایران فناوری هسته ای
داشته باشد.
دولت یازدهم که عزم خود را برای حل موضوع هسته ای جزم
کرده بود، در نخستین سفر رئیس جمهور و هیأت همراه به نیویورک اتفاق نادری
افتاد که در این 35 سال گذشته بی سابقه بود. روحانی به همراه ظریف وزیذ
خارجه کشورمان و دیگر همراهان در مدت زمان اقامت در آمریکا برای شرکت در
مجمع عمومی سازمان ملل که هر سال در مهر ماه برگزار می شود، دیدار و گفت
وگویی داشتند که واکنش های مثبت و منفی بسیاری داشت.
قرار بود در
حاشیه اجلاس، 1+5 هم جلسه داشته باشد و موضوع هسته ای پیگیری شود دیدار
کوتاه ظریف و کری برای نخستین بار اتفاق افتاد و تابوی چنین دیدارهایی
شکسته شد. این سفر به همینجا ختم نشد بلکه اتفاق دیگری هم افتاد و آن گفت
وگوی تلفنی اوباما با روحانی بود.
رئیس جمهور کشورمان هنگام بازگشت
از آمریکا در فرودگاه با تماس تلفنی اوباما روبرو می شود. تماس کوتاه اما
می تواند سرنوشت ساز باشد. پس از بازگشت هیأت ایرانی انتقادات و تمجید از
هیأت ایران آز می شود.
بیشتر انتقادات به دیدار ظریف و کری و گفت
وگوی تلفنی روحانی و اوباما مربوط می شد. رهبر معطم انقلاب هم برخی از
اتفاقاتی که در این سفر افتاد،نابجا خواندند و آن چیزی نبود جز دیدار وزرای
خارجه ایران و آمریکا و گفت وگوی تلفنی رئیس جمهویر آمریکا با رئیس جمهوری
ایران.
البته دلیل انتقادات هم به زودی روشن شد. دیدار کری و ظریف
که به خواسته وزیر خارجه آمریکا انجام شده بود، از سوی آمریکایی ها اعلام
شد که این دیدار و گفت وگوی تلفنی از سوی ایران درخواست شده است، در حالی
که تماس تلفنی از سوی اوباما انجام شده بود و دیدار کری با ظریف هم به
درخواست وزیر خارجه آمریکا صوت گرفته بود.
فضای رسانه ای کشور و حتی
آمریکا چند روزی به همین موضوع اختصاص یافت و سرانجام هم فروکش کرد. جالب
این بود که برخی در داخل این اتفاق را گامی بزرگ برای برداشت موانع برقراری
روابط ایران و آمریکا تلقی کردند. غافل از این که ریشه دشمنی های آمریکا
با ایران بسیار عمیق است و تا ار و پود تاریخ پیش رفته است.
در پنجم
مهرماه نشست وزیرخارجه ایران با وزرای خارجه کشورهای 5+1 برگزار شد و در
حاشیه این نشست دیدار ظریف و جان کری وزرای خارجه ایران و آمریکا برای
اولین بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران مذاکرات را وارد فاز جدیدی کرد و
گمانهزنی درباره احتمال دستیابی به توافق جامع بسیار زیاد شد.
در
مذاکرات نیویورک مقرر شد که شهر ژنو سوئیس 23 و 24 مهرماه (15 و 16 اکتبر)
میزبان مذاکرات بعدی باشد و ظریف و اشتون ریاست تیمهای مذاکرکننده را
عهدهدار باشند.
در روز 23 مهرماه و تنها چند روز بعد از آغاز رسمی
مذاکرات در نیویورک مذاکرات رسمی در ژنو آغاز شد و ظریف پیش از آغاز
مذاکرات، طرح پیشنهادی ایران با عنوان «پایانی بر یک بحران غیر ضروری؛
آغازی برای افقهای جدید» را به 1+5 ارائه داد.
بارقه هایی از رسیدن
به یک توافق دیده می شد.پیشنهادهای ایران جالب توجه طرف مقابل بود. در روز
دوم ژنو 2 سرعت تحولات و امیدواریها و حساسیت موارد مطرح شده افزایش یافته
بود و همین موضوع باعث شد تا وزرای خارجه کشورهای غربی 1+5 هم وارد وین
شوند.
مذاکرات به روز سوم کشیده شد چون احتمال توافق خسته ای می
رفت. در این روز مذاکرات فشرده بین ظریف، ویلیام هیگ، لوران فابیوس، اشتون،
جان کری و دیگر مقامات ارشد و مسئولان اتحادیه اروپا نجام شد و در حالی که
در نوبت عصر مذاکره ژنو 2 که بیش از 5 ساعت طول کشید و می رفت که به
سرانجام برسد، ناگهان مخالفت لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه همه چیز را به
هم زد.وزیر خارجه فرانسه پیش از عقد توافق موقت ژنو در آبان ماه سال ۱۳۹۲
مانع آن شد.
این مانع تراشی پایان کار مذاکرات هسته ای ایران و 1+5
نبود و دور بعدی گفت وگوها در 29 آبان 92 از سر گرفته شد. ظریف و اشتون بار
دیگر دیدار و گفت وگو کردند و یک روز دیگر هم تمدید شد تا زمینه برای
توافق هسته ای آماده شود. نتیجه دو روز مذاکره ظریف و اشتون این شد که در
روزهای آینده گفت وگوها ادامه داشته باشد گویی این که نشانه های مثبتی از
اتاق مذاکرات بیرون آمده باشد.
علیرغم مخالفت هایی که با مذاکرات و
توافق از سوی برخی در داخل به ویژه خارجه از جمله رژیم صهیونیستی که همواره
کارشکنی ها این رژیم در جریان مذاکرات دیده می شد، آذر ماه 1392 خورشیدی
توافق اولیه میان ایران و 1+5 انجام شد و همه وزرای خارجه 6 کشور و ظریف و
اشتون آن را امضا کردند.
اما همچنان برای رسیدن به توافق نهایی گام
های اساسی و حساسی باقی مانده بود که باید برداشته شود. رئیس جمهور این
دستاورد را به رهبری و ملت تبریک گفت و حضرت آیت الله خامنه ای در پاسخ به
تبریک روحانی مرقوم فرمودند؛ «دستیابی به آنچه مرقوم داشتهاید در خور تقدیر
و تشکر از هیئت مذاکرات هستهای و دیگر دستاندرکاران است و میتواند پایه
اقدامات هوشمندانه بعدی قرار گیرد. بیشک فضل الهی و دعا و پشتیبانی ملت
ایران عامل این موفقیت بوده و در آینده نیز خواهد بود؛ انشاءالله. ایستادگی
در برابر زیادهخواهیها همواره باید شاخص خطّ مستقیم حرکت مسئولان این بخش
باشد، و چنین خواهد بود؛ انشاءالله.»
گفت وگوهای کارشناسان ایران و
1+5 ادامه داشت تا موانع موجود بر سر رسیدن به توافق نهایی کمتر شود. زمان
نخستین دور از مذکرات جدید 29 بهمن تعیین و وین پایتخت اتریش میزبان تیم
های هسته ای ایران و 1+5 شد.
سهروز مذاکره فشرده در وین با توافق بر
چارچوب ادامه مذاکرات پایان یافت و قرار شد طی چهار ماه آینده هر یک ماه
یک بار مذاکراتی در سطح ظریف و اشتون برگزار شود تا بحثها به صورت مقدماتی
دنبال شود.
26 اسفند 92 جواد ظریف باردیگر به وین رفت تا مذاکرات
را ادامه دهد. در این دور از مذاکرات هم اتفاق خاصی نیفتاد و روند گفت
وگوهای هسته ای بر اساس توافق اولیه پیگیری شد.
سال 92 پایان یافت و
فروردین 93 مذاکرات سهروزه کارشناسی ایران با همتایان 1+5 که از روز
14فروردین آغاز شد، پیشدرآمدی بود براینکه مشخص شود از 19 فروردین نوبت
مذاکرهکنندگان ارشد است تا ادامه کار را بهدست بگیرند.
مرحله تازه
ای از مذاکرات هسته ای آغاز شد و آن نگارش پیش نویس متن توافق نامه هسته ای
بود.تدوین آن از روزهای پایانی خرداد 93 آغاز شد.
هر چند حضور
وزرای خارجه در اواسط مذاکرات امیدواریها را در مورد دستیابی به توافق جامع
بسیار بالا برد اما پس از 18 روز مذاکره و در حالی که احتمال دستیابی به
توافق جامع کم شده بود ظریف و اشتون در یک نشست خبری تمدید مذاکرات را به
مدت 4 ماه دیگر اعلام کردند.
بار دیگر نیویورک محل ادامه گفت
وگوهای هسته ای ایران و 1+5 شد در دومین سفر رئیس حمهور و هیأت همراه به
نیویورک برای شرکت در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل فضا را برای گفت وگوهای
سازنده تر مهیا کرد. این گفت وگوها 5 روز ادامه داشت.
همانگونه که
نوشته شد نخستین دیدار کری و ظریف در نیویورک به سال 1392، باعث شد تا این
دیدارها و گفت وگوها ادامه پیدا کند و عملاً آمریکا محوریت گفت وگوهای هسته
ای را در دست بگیرد.
اما در جریان مذاکرات هسته ای ایران و آمریکا
پس از دیدار کوتاه کری و ظریف در نیویورک به سال 92، دی ماه 93 یک اتفاق
جنجالی دیگر هم افتاد که واکنش های آن بسیار بیشتر از ماجرای نیویورک بود.
لوزان
سوئیس میزبان مذاکره کنندگان هسته ای بود. وزرای خارجه کشورها در این شهر
حضور داشتند. ظریف و کری با هم از هتل بیرون می آیند تا هوایی عوض کنند و
هنگام قدم زدن با هم به گفت گوهای خود هم بپردازند.
این قدم زدن دو
وزیر خارجه باز هم مانند اولی انتقادات تند و حمایت های شدیدی را به همراه
داشت به گونه ای که رسانه های دو طیف سیاسی کشور محل تاخت و تاز این اختلاف
دیدگاه یر سر قدم زدن ظریف و کری شده بود. مدت ها حوراک روزنامه های کشور و
حتی رسانه های خارجی دستمایه گزارش هایشان همین موضوع بود که البته کم
اهمیت و بی اهمیت هم نبود. از آن دیدار کوتاه سرپایی در نیویورک، اکنون به
دیدارهای خصوصی دو نفره چند ساعته تبدیل شده و اکنون هم به قدم زدن دو
نفره.
پایگاه اطلاع رسانی KHAMENEI.IR کلیپ صوتی «نقطههای خیالی»
را با استفاده از بیانات رهبر انقلاب در دیدار مردم قم که و با عکس قدم زدن
کری و طریف منتشر کرد.ایشان در این کلیپ می فرمایند؛ «من با مذاکره کردن
مخالف نیستم؛ مذاکره کنند؛ تا هروقت میخواهند مذاکره کنند! من معتقدم باید
دل را به نقطههاى امیدبخش حقیقى سپرد، نه به نقطههاى خیالى نه به
نقطههاى خیالى، آنچه لازم است این است» تهیه و منتشر کرد.
* فکر
اساسى این است که کارى کنید که کشور از اَخم دشمن ضربه نبیند، از تحریم
دشمن لطمه نخورد؛ و راههایى هست، کارهایى هست که میشود کرد؛ بعضى را هم
کردهاند و موفّق بوده است و جواب داده است؛ میشود کارهایى کرد؛ میشود این
حربه را از دست دشمن گرفت، والّا اگر چنانچه چشم ما به دست دشمن باشد که
«آقا، اگر اینکار را نکردى تحریم باقى میماند» [فایدهاى ندارد]؛ کمااینکه
آمریکایىها با کمال وقاحت دارند میگویند «اگر در قضیّهى هستهاى ایران
کوتاه هم بیاید، تحریمها یکجا و همه برداشته نخواهد شد»، این را صریح دارند
میگویند. این نشاندهندهى این است که به این دشمن نمیشود اطمینان کرد
نمیشود اعتماد کرد. من با مذاکره کردن مخالف نیستم؛ مذاکره کنند؛ تا هروقت
میخواهند مذاکره کنند! من معتقدم باید دل را به نقطههاى امیدبخش حقیقى
سپرد، نه به نقطههاى خیالى نه به نقطههاى خیالى، آنچه لازم است این است.
دیدار مردم قم ۱۳۹۳/۱۰/۱۷
*
آنچه ما امروز در مجموعهی رفتار دستگاه استکبار مشاهده میکنیم، همین است؛
هدف ایجاد اختلال در نظام محاسباتی و دستگاه محاسباتی من و شما است. در
میدانهای دیگر، استکبار نتوانسته است، کاری از او برنیامده است. در
میدانهای واقعی، تنها دو عامل مادّی در اختیار جبههی استکبار بوده و هست:
یکی تهدید نظامی، یکی تحریم. استکبار غیر از این دو هیچ چیز در اختیار
ندارد. از لحاظ قدرت منطق، قدرت استدلال، توانایی بر اثبات حقّانیّت، دست
استکبار بسته است. تنها دو کار میتواند بکند: یکی تهدید نظامی است که مرتّب
میکند، یکی هم تحریم؛ این دو هم علاج دارد. تحریم را با مجاهدتِ در باب
اقتصاد مقاومتی بایستی خنثی کرد. این نکتهای که امروز رئیس جمهور محترم
گفتند؛ قبلاً هم ایشان گفته بودند و این نکتهی کاملاً درستی است:
برنامههای اقتصادی براساس و با فرض ماندن تحریمها بایستی برنامهریزی بشود
و تعقیب بشود و تحقّق پیدا بکند. فرض کنیم که این تحریمها ذرّهای و سرِ
سوزنی کم نخواهد شد؛ که حالا خود آنها هم همین را میگویند. آنها هم میگویند
که تحریمها دست نخواهد خورد، حتّی از حالا شروع کردند که اگر در زمینهی
هستهای هم به توافق برسیم، معنای آن این نیست که همهی تحریمها برداشته
خواهد شد؛ هنوز چیزهای دیگری هم هست؛ این همان حرفی است که ما همیشه
میگفتیم. من بارها در همین جلسه و جلسات گوناگون دیگر عرض کردهام(۲۴) که
[موضوع] هستهای بهانه است؛ مسئلهی هستهای هم نباشد، یک بهانهی دیگری
میآورند: مسئلهی حقوق بشر هست، مسئلهی حقوق زنان هست، مسائل گوناگون
فراوان را میسازند؛ جعل کردن و بهانهگیری که خیلی مایهای نمیخواهد،
دستگاه تبلیغاتی و امپراتوری تبلیغاتی هم که در اختیار آنها است. بنابراین،
علاج مسئلهی تحریم، عبارت است از همین اقتصاد مقاومتی.
دیدار مسئولان نظام ۱۳۹۳/۰۴/۱۶
*
یکی از لغزشگاهها در دیدن واقعیت، برمیگردد به درون خود ما. گاهی
دلبستگیهای ما فلج کننده است. دلبستگیهای ما موجب میشود که ما یک چیزهائی
را واقعیت بپنداریم که واقعیت ندارد؛ در واقع خطائی است که نفس راحتطلب ما
یا دلبستهی ما به مسائل مادی، بر ما تحمیل میکند؛ در حالی که واقعیت
ندارد.
دیدار کارگزاران نظام ۱۳۹۱/۰۵/۰۳
مسقط پایتخت عمان که
همواره نقش یک میانجی را به خوبی بازی کرده است برای انجام مذاکرات هسته ای
تعیین شد و برای دومین بار در طول مذاکرات هسته ای در دولت یازدهم دو وزیر
خارجه ایران و آمریکا چند ساعت رو در رو با هم به گفت وگو بپردازند. اما
این مذاکرات طولانی هم گره هسته ای را باز نکرد.
گفت وگوهای هسته ای
به مراحل حساس و سرنوشت ساز خود رسیده بود. این گفت وگوها به طور فشرده و
سخت ادامه داشت و هر بار که نمایندگان کشورها از اتاق مذاکره بیرون می
آمدند، خبر درخور توجهی از آنها بیان نمی شد و تنها به این جمله بسنده می
کردند که «مذاکرات ادامه دارد اما کند پیش می رود، موانع زیاد است و
پرانتزهایی باقی مانده که باید بداشته شود. سخت به کار خود ادامه می دهیم.»
شاید
حساس ترین دور مذاکرات در اسفند 93 و فروردین 94 برگزار شد، مذاکرات
هستهای در لوزان سوییس با مذاکرات صالحی و مونیز وزیر انرژی آمریکا در این
شهر برگزار شد.
29 اسفند دیدار دوباره ظریف و کری با حضور معاونان و صالحی و مونیز برگزار شد.
مذاکرات
در سال 93 و در روز 29 اسفند ماه پایان می یابد.عراقچی اعلام می کند که
ادامه مذاکرات چهارشنبه 5 فروردین 1394 از سرگرفته میشود.
ظریف در
پایان مذاکرات لوزان گفت که «برای بسیاری از موضوعات مطرح شده راه حل وجود
دارد و راهحلهایی پیدا شده است.» جان کری وزیر خارجه آمریکا هم اعلام کرد:
«پیشرفتهای زیادی در گفتوگوهای هستهای با ایران به دست آمده است.»
نوروز
94 هم فرا رسید، دنیا توجه ویژه ای به مذاکرات دارد و منتظر خبرهایی خوش
از نتیجه است. تیر ماه زمانی است که دو طرف توافق کرده اند تا در این تاریخ
به نتیجه برسند. حال توافق یا دست نیافتن به آن.
در این میان رژیم
صهیونیستی همچنان خود را به آب و آتش می زند تا اوافقی انجام نشود.
آمریکایی ها هم همچنان در این مدت گزینه نظامی را علیه ایران به رخ می کشد و
هر بار با واکنش قاطع فرمانده کل قوا، رئیس جمهور و فرماندهان ارشد
نیروهای مسلح کشورمان روبرو می شود.
بیانیه لوزان مورد اختلاف شدید
میان دو طرف یعنی ایران و آمریکاست، آمریکایی ها فکت شیت خود را منتشر کرده
اند و در آن مواردی را گنجانده اند که با تعهدات ما سازگاری ندارد. فکت
شیت یا همان گزاره برگ آمریکایی با گزارش هایی که اعضای تیم هسته ای ایران
به مردم و مجلس ارائه داده اند بسیار تفاوت دارد اما آمریکایی ها اصرار
دارند که همین است که ما منتشر کرده ایم.
وزارت خارجه کشورمان بر
اساس ملاحظاتی فکت شیت(گزاره برگ) ایرانی را منتشر نمی کند و همین موضوع
باعث می شود تا فضای انتقدای در رسانه ها بیشتر شود. تیم هسته ای فشار
زیادی را تحمل می کند. بند بند نگارش پیش نویس توافق حساس و سرنوشت ساز و
اگر اشتباهی ر ان صورت گیرد، بازگشت ناپذیر خواهد بود پس باید بیشترین دقت
در نگارش آن صورت گیرد.
ایران مقابل 6 کشور جهان رو در رو به مذاکره
پرداخته و تاکنون هم تواسنته است بار این گفت وگوها را بر دوش بکشد. هنوز
اتفاقی نیفتاده رهبر معظم انقلاب اسلامی در مناسبت های مختلف و دیدارهایی
که با ایشان انجام می شود، چارچوب ها و خطر قرمزهای نظام را یادآور می
شوند، مواردی که حضرت آیت الله خامنه ای از سال های گذشته تاکنون آن ها را
گفته اند و تیم هسته ای هم موظف به رعایت آنهاست.
بازدید از مراکز
نظامی ایران ممنون، بازدیدهای نامتعارف از مراکز هسته ای ممنون، گفت وگو با
دانشمندان هسته ای ممنوع و لغو تحریم ها بلافاصله پس از توافق، خط قرمزهای
ایران است که رهبر معظم انقلاب بارها بر روی آنها تأکید کرده اند.
اما
23 تیر ماه 1394 روزی است که سرانجام 12 سال گفت وگوهای هسته ای میان
ایران و غرب، به یک جمع بندی و بیانیه مشترک ختم شد. اکنون این اتفاق فقط
یک جمعبندی است و مراحل مهمتر و حساستری باید انجام شود تا به یک توافق
کامل، جامع و ماندگار تبدیل شود.
ایستادگی، پایداری و همراهی مردم
با نظام اسلامی همواره رمز پیروزی های بزرگ برای جمهوری اسلامی ایران و
بوده است. هر چند تا توافق نهایی چند گام دیگر باقی مانده است اما چه این
توافق نهایی شود و چه نشود، این گفت وگو و مذاکره نبود، هماوردی، نبرد و
جدال میان حق و باطل است که همچنان ادامه دارد.
پس از آن که جمعبندی
گفت گوهای هسته ای ایران و 1+5 منتشر شد رئیس جمهور همچون زمان توافق
اولیه نامه ای به محضر رهبر معظم انقلاب ارسال کرد و ایشان به این نامه
پاسخ دادند که دارای نکات قابل توجه و حساسی است.
پاسخ به نامه رئیس جمهور درباره مذاکرات هسته ای
بسم الله الرحمن الرحیم
جناب آقای رئیس جمهور
با
سلام و تحیت و تشکر از زحمات فراوان جنابعالی، اولاً لازم میدانم از تلاش
پیگیر و پرطاقت هیئت مذاکره کننده هسته ای صمیمانه تشکر و قدردانی کنم و
پاداش الهی را برای آنان مسألت نمایم، سپس، به سرانجام رسیدن این مذاکرات،
گام مهمی است، با این حال لازم است متنی که فراهم آمده با دقت ملاحظه و در
مسیر قانونی پیشبینی شده قرار گیرد و آنگاه در صورت تصویب، مراقبت از نقض
عهدهای محتمل طرف مقابل صورت گرفته و راه آن بسته شود. به خوبی میدانید که
برخی از شش دولت طرف مقابل به هیچ رو قابل اعتماد نیستند.
از ملت عزیز انتظار دارم که همچنان وحدت و متانت خود را حفظ کنند تا بتوان در فضای آرام و خردمندانه به منافع ملی دست یافت.
والسلام علیکم و رحمه الله
سید علی خامنه ای - ۱۳۹۴/۴/۲۴